മീന അലക്‌സാണ്ടര്‍ പ്രവാസസാഹിത്യത്തിൽ ഒരു പ്രതീകമാണ്. മലയാളിയുടെ കുടിയേറ്റത്തിന്റെ, പ്രവാസത്തിന്റെ സര്‍ഗാത്മകരൂപകം. കേരളത്തിനു വെളിയില്‍ ജീവിച്ചു കൊണ്ട് ജന്മനാടിന്റെ ഓർമ്മകൾ നേര്‍ത്ത താളത്തില്‍ സാഹിത്യത്തിലേക്കു അവർ കൊണ്ടുവന്നു. 2018 നവംബർ 21 ന് അറുപത്തിയേഴാം വയസ്സിൽ അന്തരിച്ച മീന അലക്സാണ്ടറെ മലയാളികൾ വേണ്ടവിധത്തിൽ മനസ്സിലാക്കിയില്ല. അവരുടെ ജീവിതത്തിലേക്കും എഴുത്തിലേക്കുമുള്ള ഒരു പ്രവേശകമാണ് ഈ ലേഖനം.
ഒന്നിലധികം കുടിയേറ്റങ്ങളാൽ തകർന്ന സ്ത്രീ എന്നാണ് മീന അലക്സാണ്ടർ അവരെ സ്വയം വിശേഷിപ്പിച്ചത്. ഇന്ത്യയിൽ ജനിച്ചു, സുഡാനിൽ വളർന്നു, ഇംഗ്ലണ്ടിൽ വിദ്യാഭ്യാസം നേടി, ന്യൂയോർക്ക് സിറ്റിയിൽ ജീവിച്ച അവർ, ആഘാതം, പ്രവാസം, വൈരുദ്ധ്യാത്മക സ്വത്വം, നാല് ഭൂഖണ്ഡങ്ങളിലെ ആചാരങ്ങൾ എന്നിവയുടെ അനുഭവങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുത്തി ഒമ്പത് കവിതാസമാഹാരങ്ങളും ഒരു ഓർമ്മക്കുറിപ്പും രണ്ട് നോവലുകളും നാല് സാഹിത്യപഠനപുസ്തകങ്ങളും എഴുതി. അവർ പറഞ്ഞതുപോലെ, “എൻ്റെ എല്ലാ എഴുത്തുകളും സ്ഥലത്താൽ വേട്ടയാടപ്പെടുന്നു, അതിൻ്റെ നഷ്ടം മൂലം, നിരന്തരം മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന ‘ഞാൻ’ ഒരു ഇടം കണ്ടെത്താൻ ശ്രമിക്കുന്നു.” മീന അലക്‌സാണ്ടറിൻ്റെ ഓർമ്മയിലെ“ഞാൻ”, ഒരു പാറയിൽ നിന്ന് ജീവനെ കോരിയെടുക്കാനും ഒരൊറ്റ ഓർമ്മയിൽ നിന്ന് ഒരു സങ്കേതം നിർമ്മിക്കാനുമുള്ള അതിൻ്റെ ശക്തിയിൽ അവളുടെ സ്വത്വം കണ്ടെത്തുന്നു. മാക്‌സിൻ ഹോങ് കിംഗ്‌സ്റ്റണിൻ്റെ വാക്കുകളിൽ, മീനയുടെ ശബ്ദം ഞങ്ങളെ വിദൂരതയിലേക്കും വീട്ടിലേക്കും നയിക്കുന്നു. അവരുടെ വായനക്കാരൻ അവരുടെ ദർശനങ്ങൾ കാണുകയും ഓർക്കുകയും ഉണർത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. ഓർമ്മയുടെ ശക്തിയിൽ മുറിവുകൾ ഭേദമാക്കാനും “പൂർവികരെ പുനർനിർമ്മിക്കാനും” കഴിയുമെന്ന് അവർ വിശ്വസിച്ചു. ഓർമ്മയെ എഴുതുന്നതും പറയാത്തതു ഭാഷയിലേക്ക് കൊണ്ടുവരുന്നതും ഭൂതകാലത്തിൻ്റെ ഒരു ഭാഗം പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കുന്നതും ഒരു പുതിയ അനുഭവമായി അവർ കണ്ടു. മീനയുടെ സൃഷ്ടികൾ പാശ്ചാത്യ റൊമാൻ്റിക് പാരമ്പര്യത്തിൽ നിന്നും വ്യത്യസ്തമായി പാശ്ചാത്യേതരഭക്തി, സൂഫി പൈതൃകത്തിൽ നിന്നും കടം കൊണ്ട ഒരു ഇന്ദ്രിയാനുഭവമാണ്. അവരുടെ സാഹിത്യസ്വാധീനങ്ങളിൽ അവർ ഇന്ത്യൻ കവികളായ ജയന്ത മഹാപത്ര, കമലാദാസ് എന്നിവരെയും അഡ്രിയൻ റിച്ച്, ഗാൽവേ കിന്നൽ എന്നിവരെയും സ്വീകരിക്കുന്നു. മീന അലക്സാണ്ടറുടെ കവിതകളിൽ ആചാരത്തിൻ്റെയോ പുരാണത്തിൻ്റെയോ പ്രതിധ്വനികൾ അടങ്ങിയിട്ടുണ്ടെങ്കിലും, തീവ്രമായ സ്വയംപ്രതിഫലനമാണ് അവയുടെ കാതൽ.
അതിജീവനവും എഴുത്തും
ഒരു സംസ്‌കാരത്തിനും മറ്റൊന്നിനും ഇടയിലുള്ള പിഴവുകളിലും വിള്ളലുകളിലും കേന്ദ്രീകരിച്ച്, പ്രണയം, സ്ഥാനഭ്രംശം, തീവ്രവാദം, മതഭ്രാന്ത് തുടങ്ങിയ സുപ്രധാനവിഷയങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള അവരുടെ സമ്പന്നമായ നിരീക്ഷണങ്ങൾ വംശീയ അമേരിക്കൻ, പോസ്റ്റ്കൊളോണിയൽ, സ്ത്രീകളുടെ പഠനങ്ങളുടെ മേഖലയിൽ ഒരു സുപ്രധാനസംവാദത്തിനു സാധ്യത നൽകുന്നു. “ചോദ്യസമയം” എന്ന കവിതയിൽ അവർ സ്വയം ചോദിക്കുന്നു, “കവിതകൊണ്ട് എന്ത് പ്രയോജനം?” അതിനു അവർ നൽകുന്ന ഉത്തരം “ഞങ്ങൾക്ക് കവിതയുണ്ട്, അതിനാൽ ഞങ്ങൾ ചരിത്രത്തിൽ മരിക്കുന്നില്ല.” എന്നാണ്. മീന അലക്സാണ്ടറെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, കവിതയുടെ ദൗത്യം അക്രമാസക്തവും അന്യായവുമായ ഒരു ലോകവുമായി പോരാടി ജീവിതവെല്ലുവിളികളെ മനോഹരമാക്കുകയും എങ്ങനെയെങ്കിലും അതിജീവിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്. എന്ത് ഫലമുണ്ടാകുമെന്നതിൽ ഒരു ഇന്ദ്രിയമഹത്വമുണ്ട്, അത് അടുപ്പമുള്ളതും സാർവത്രികവുമായ ദ്വിമുഖശക്തിയുള്ളതാണ്. “നമ്മെ മുഴുവനായി വിഴുങ്ങാൻ കഴിവുള്ള ഒരു സുന്ദരിയുടെ സാന്നിധ്യത്തിലേക്ക്” ഞങ്ങളെ എത്തിച്ചതിന്, അവരുടെ കവിതാ സമാഹാരമായ, ബർത്ത്‌പ്ലേസ് ഓഫ് ബരീഡ് സ്റ്റോൺസിനെ ട്രേസി കെ. സ്മിത്ത് പ്രശംസിച്ചു. ഇലിറ്ററേറ്റ് ഹാർട്ട്, ക്വിക്‌ലി ചേഞ്ചിങ് റിവർ, റോ സിൽക്ക്, അറ്റ്മോസ്ഫെറിക് എംബ്രോയിഡറി എന്നിവയാണ് മറ്റു കവിതാ സമാഹാരങ്ങൾ. മാൻഹട്ടൻ മ്യൂസിക്, നാംപള്ളി റോഡ് എന്നിവയാണ് മീന അലക്സാണ്ടറുടെ നോവലുകൾ. ഇന്ത്യയുടെയും അമേരിക്കയുടെയും സാംസ്കാരിക സങ്കരത്വത്തെ അവരുടെ കൃതികളിൽ കണ്ടെത്താം.
മീന അലക്സാണ്ടറുടെ കൃതികൾ മലയാളം, ഹിന്ദി, ജർമ്മൻ, സ്വീഡിഷ്, അറബിക്, സ്പാനിഷ് ഭാഷകളിലേക്ക് വിവർത്തനം ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. അത് വായിച്ചവർ മീന അലക്സാണ്ടറെ “ഭാഷയെ അവൾ ആഗ്രഹിക്കുന്നതെന്തും ചെയ്യാൻ അറിയാവുന്ന ഒരു സത്യവാചകം” എന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചു. ഇന്ത്യ, ആഫ്രിക്ക, യൂറോപ്പ്, യുണൈറ്റഡ് സ്‌റ്റേറ്റ്‌സ് എന്നിവിടങ്ങളിലെ ജീവിതകാലം ഉൾപ്പെടെ, ഒരു അലഞ്ഞുതിരിഞ്ഞ ജീവിതത്തോടൊപ്പം വന്ന സ്വത്വത്തിനായുള്ള തിരച്ചിൽ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്ന കവയിത്രിയായിരുന്നു മീന അലക്സാണ്ടർ . “പാശ്ചാത്യ റൊമാൻ്റിക് കാവ്യപാരമ്പര്യത്തെ പാശ്ചാത്യമല്ലാത്ത ഭക്തി, സൂഫി കവിതകളുമായി സംയോജിപ്പിക്കുന്ന ഒരു പുതിയ ഹൈബ്രിഡ് കാവ്യരൂപം” അവർ സൃഷ്ടിച്ചു.
ജാക്വലിൻ വിഗ്ഫാൾ “ഫോൾട്ട് ലൈൻസ്” എന്ന കൃതിയെ വിവരിക്കുന്നത് “സാമൂഹിക ചരിത്രം, രാഷ്ട്രീയ ഓർമ്മക്കുറിപ്പുകൾ എന്നിവയുടെ പ്രവർത്തനത്തെ കവിയുന്ന ശബ്ദത്തിൻ്റെയും നിറത്തിൻ്റെയും ഘടനയുടെയും നിർമ്മാണം” എന്നാണ്. “ഫോൾട്ട് ലൈൻസ്”, ശരാശരി ആത്മകഥയേക്കാൾ വളരെ കാവ്യാത്മകവും അന്വേഷണാത്മകവുമായിരുന്നു. ഓർമ്മയുടെ അവ്യക്തതയിലൂടെയുള്ള ഐഡൻ്റിറ്റി തിരയലായിരുന്നു അവരുടെ ലക്ഷ്യം.“ഞാൻ മറന്നുപോയത് ഞാൻ എഴുതിയതാണ്. ഓർമ്മയുടെ ഒരു തുണ്ട്.” എന്ന് മീന അലക്സാണ്ടർ ആത്മകഥയെ വിലയിരുത്തുന്നു. ഓർമ്മകൾ അവരുടെ ജീവിതമുഖവുരയാണ്. നിരന്തരമായ കുടിയേറ്റങ്ങളിലും, നാടിനെ തേടിയുള്ള അന്വേഷണത്തിലും നിന്ന് ശേഖരിച്ച ഒരു വിസ്മയിപ്പിക്കുന്ന പാഠമാണ് അവരുടെ ആത്മകഥ. മീന അലക്സാണ്ടറുടെ ജീവിതത്തിൻ്റെ ഭൂരിഭാഗവും, ചലനവും പറക്കലുമായിരുന്നു. എല്ലാറ്റിൽ നിന്നും സ്വയം ഒഴിഞ്ഞുമാറാനുള്ള തന്ത്രങ്ങളായിരുന്നു ജീവിതമെന്ന് അവർ പറയുന്നു. എന്നാൽ ഓർമ്മ ഒഴിഞ്ഞുമാറുന്നതെന്തിനെയും സ്വയം അഭിമുഖീകരിക്കുന്നതുപോലെയാണ്. വർത്തമാനകാലവും ഭൂതകാലവും ഒരേസമയം പരസ്പരം ഓർമ്മിപ്പിക്കുന്ന ജീവിതമാണ് അവർ വരച്ചിട്ടത്. അവർ ഇന്ത്യയിലും, സുഡാനിലും, യൂറോപ്പിലും, അമേരിക്കയിലും, എല്ലായിടത്തും ഉണ്ട്. എന്നാൽ, എവിടെയുമില്ല. ഉത്തരങ്ങൾക്കായുള്ള നിരന്തരമായ തിരച്ചിലിൻ്റെ ജീവിതം, അവിടെ അവരുടെ കയ്യിൽ പിടിച്ചിരിക്കുന്ന പേന മാത്രമാണ് ഉറപ്പായും കൂടെയുള്ളത്. എഴുത്ത് ഒരു രോഗശാന്തിയാണ്, പൂർണത നേടാനുള്ള അന്വേഷണം . എല്ലാത്തിനുമുപരി, ഒരു എഴുത്തുകാരി എന്ന നിലയിൽ, അവർ ചോദിക്കുന്നു, ഒരാൾക്ക് സ്വന്തം ജീവിതത്തിൻ്റെ അസംസ്കൃത വസ്തുക്കളല്ലാതെ എന്താണ് ഉള്ളത്?
ഓർമ്മയുടെ സാഹിത്യം
മൾട്ടിപ്പിൾ എന്ന വാക്ക് അവരുടെ എഴുത്തിൽ ഏറ്റവും ശക്തമായതിൽ അതിശയിക്കാനില്ല. ഒന്നിലധികം മതങ്ങൾ – ക്രിസ്തുമതം, ജൂതമതം, ബുദ്ധമതം, ഹിന്ദുമതം – അവളുടെ വളർച്ചയുടെ ഭാഗമാണ്. സ്ഥലത്തിൻ്റെയും സംസ്‌കാരത്തിൻ്റെയും ഭാഷയുടെയും അതിരുകൾ കടന്ന് മറ്റൊരിടത്തേക്കുള്ള അവരുടെ യാത്രയിലെ താത്കാലിക വാസസ്ഥലങ്ങളാണെങ്കിലും വീടെന്ന് വിളിക്കുന്ന ഒന്നിലധികം സ്ഥലങ്ങളിൽ മീന താമസിക്കുന്നു. ഇന്ത്യ, ആഫ്രിക്ക, യൂറോപ്പ്, അമേരിക്ക എന്നിവ വ്യത്യസ്ത സമയങ്ങളിൽ അവളുടെ വീടാണ് ‘ പക്ഷേ അവ അവളുടെ പ്രവാസ സ്ഥലങ്ങളാണ്. അതിൽ നിന്ന് അവൾ വീടിനായി കൊതിക്കുന്നു. എന്നാൽ ഏത് വീട്? ഭൂതകാലത്തെയും വർത്തമാനത്തെയും കുറിച്ചുള്ള ഓർമ്മകൾ അവളിൽ ഇടകലർന്നു വരുന്നു. അവ വൈകാരികവും ബൗദ്ധികവും രാഷ്ട്രീയവുമായ ഉണർവിൻ്റെ ഓർമ്മകളാണ്. ഓർമ്മകളെ അഭിമുഖീകരിക്കുന്നതിൽ അവൾ സത്യസന്ധയായിരുന്നു. എന്നാൽ നിഷേധാത്മകതയ്ക്ക് കീഴടങ്ങാനുള്ള അവളുടെ വിസമ്മതത്തിൽ ശക്തിയും മഹത്വവുമുണ്ട്. അവളുടെ സർഗ്ഗാത്മകതയെ തടവിലാക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്ന, അക്രമത്തിൻ്റെയും വംശീയതയുടെയും വിഭജനങ്ങളുടെയും പാരമ്പര്യങ്ങളുടെയും ലോകമാകുമ്പോൾ പോലും അവൾക്ക് ഒരു സുഹൃത്തും വാക്കുകളിലും ഭാഷയിലും ഒരു വഴികാട്ടിയുമുണ്ട്, അത് ലോകത്തിന് പേരിടാനുള്ള ശക്തി നൽകുന്നു, മുള്ളുകമ്പികൾ. അതെ, ഭാഷ അവളുടെ സങ്കേതമാണ്, എന്നാൽ അവിടെ പോലും, പൂർണ്ണമായ ഉറപ്പില്ല. അവർ പല ഭാഷകളിൽ താമസിക്കുന്നു, അവരുടെ പല തടസ്സങ്ങൾ മനസ്സിലാക്കാൻ ഏത് ഭാഷ ഉപയോഗിക്കും? മീനയുടെ കേരളത്തിലെ കുട്ടിക്കാലത്തെ ഭാഷ മലയാളം. ആഫ്രിക്കയിലെ അവരുടെ വീട്ടിലെ ഭാഷ അറബിയും കൊളോണിയൽ അടിച്ചമർത്തലിൻ്റെ ഭാഷകളായ ഫ്രഞ്ചും ഇംഗ്ലീഷും ഒക്കെയാവും. മീന ഇംഗ്ലീഷ് തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നു. പക്ഷേ അവർ അതിനോട് ഗുസ്തി പിടിക്കുന്നു, അത് തനിക്ക് അനുയോജ്യമാക്കാൻ അനുവദിക്കുന്നതിനുപകരം അത് ഏറ്റെടുക്കുന്നു, ആത്മകഥ വായിക്കുമ്പോൾ, ഇംഗ്ലീഷിൻ്റെ മുഖംമൂടിക്ക് പിന്നിൽ അവർ എല്ലായ്പ്പോഴും തനിക്ക് അറിയാവുന്ന മലയാളത്തിലേക്ക് എത്തുന്നുവെന്ന് ഒരാൾക്ക് തോന്നും, പക്ഷേ മലയാളത്തിൽ എഴുതാൻ കഴിയില്ല. ഇംഗ്ലീഷാണ് അവർ ആത്മപ്രകാശനത്തിന് തിരഞ്ഞെടുത്ത ഭാഷ, എന്നാൽ കലയുടെയും ആത്മപ്രകാശനത്തിൻ്റെയും അസംസ്കൃത അടിത്തറയായ അവരുടെ സത്തയെ അവർ മലയാളത്തിൽ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു. അങ്ങനെ ചെയ്യുന്നതിലൂടെ, മീന അലക്സാണ്ടർ അതിശയിപ്പിക്കുന്ന സൗന്ദര്യവും ചിന്തയുടെ ചാരുതയുമുള്ള ഒരു ഭാഷ സൃഷ്ടിക്കുന്നു. മീന അലക്‌സാണ്ടറിൽ സൗന്ദര്യം ഒരു വിപ്ലവനൈതികതയായി മാറുന്നു, വിഭജനത്തിനെതിരായ ഐക്യത്തിൻ്റെ, വിദ്വേഷത്തിന് മേലുള്ള സ്നേഹത്തിൻ്റെ, മരണത്തിനു മേൽ ജീവിതത്തിൻ്റെ, നിരാശയുടെ മേൽ പ്രതീക്ഷയുടെ പുതുതുറസ്സ് കണ്ടെത്തുന്നു.
കവിതയും ഭാഷയും
സമകാലിക ദക്ഷിണേഷ്യൻ അമേരിക്കൻ കവയിത്രികളിൽ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരാളായിരുന്നു മീന അലക്സാണ്ടർ. അവരുടെ ജീവചരിത്രം സാഹിത്യ സൃഷ്ടികളുമായി അടുത്തു ബന്ധപ്പെട്ടിരുന്നു. അവർ കൊളോണിയൽ ജ്ഞാനഹിംസയുടെ നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന ഭാരം രേഖപ്പെടുത്തുക മാത്രമല്ല ചെയ്തത്. ഭാഷകളുടെയും സാംസ്കാരിക പൈതൃകങ്ങളുടെയും അന്യവൽക്കരണത്തിൻ്റെയും ശിഥിലീകരണത്തിൻ്റെയും അനുഭവങ്ങളുടെ സൃഷ്ടിപരമായ വിവർത്തനവും സാധിച്ചു. ബൗദ്ധികവും ഭാഷാപരവും സാംസ്കാരികവുമായ പാരമ്പര്യങ്ങളെ സമന്വയിപ്പിക്കുന്ന സവിശേഷമായ ഒരു സങ്കര സൗന്ദര്യശാസ്ത്രമാക്കി എഴുത്തിനെ മാറ്റി. അവർക്ക് ലഭിച്ച കൊളോണിയൽ വിദ്യാഭ്യാസവും ഇന്ത്യൻ, പ്രത്യേകിച്ച് കേരള വേരുകളുടെ തദ്ദേശീയ പാരമ്പര്യങ്ങളും അതിനവരെ സഹായിച്ചു. ഈ സങ്കര കാവ്യശാസ്ത്രത്തെ രൂപപ്പെടുത്തുന്നതിൽ, മീന അലക്സാണ്ടർ, പോസ്റ്റ് കൊളോണിയൽ ലോകത്തിലെ തൻ്റെ കാവ്യ മുൻഗാമികളുടെ കാൽപ്പാടുകൾ പിന്തുടർന്നു. എ.കെ. രാമാനുജൻ, ഡെറക് വാൽക്കോട്ട് എന്നിവരെ. രണ്ട് ഭാഷകളിലേക്കും, മാതൃഭാഷയായ മലയാളത്തിലേക്കും, സർഗ്ഗാത്മക ആവിഷ്കാരത്തിൻ്റെ ഭാഷയായ ഇംഗ്ലീഷിലേക്കും അനുഭവത്തെ വിവർത്തനം ചെയ്യുന്ന പ്രക്രിയയെ പുനർനിർമ്മിച്ചുകൊണ്ട് മീന അലക്സാണ്ടർ കവിതയിൽ ഒരു പുതിയ പാത നിർമ്മിച്ചു. അവർക്ക് ഏറ്റവും അടുപ്പമുള്ള രണ്ട് ഭാഷകളിൽ നിന്നുള്ള പദങ്ങൾ സംയോജിപ്പിക്കുന്ന ഒരു നൂതന പാത.
” കുട്ടിക്കാലം ഒരു ഉഷ്ണരാജ്യമാണ്,
അമ്മ അവിടെ താമസിക്കുന്നു.
ആകാശത്തിന് ജീർണ്ണിച്ച പുല്ലിൻ്റെ നിറമായി,
ചങ്ങനാശ്ശേരി ചന്തയിലേക്ക് വലിച്ചിഴച്ച
കാളക്കുട്ടിയെ ഓർത്തുനോക്കൂ.” ( Torn Grass )
അമ്മയും ചങ്ങനാശ്ശേരിച്ചന്തയും കവിതയിൽ മാതൃഭാഷയോടും മണ്ണിനോടുമുള്ള മമതയെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു.
സങ്കര സാഹിത്യ പാരമ്പര്യത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു ഉൾക്കാഴ്ച അവർക്കുണ്ടായിരുന്നു. മലയാളത്തിൻ്റെ സങ്കരഭാഷാകാവ്യപാരമ്പര്യവും മീന അലക്സാണ്ടറുടെ ആധുനികമായ ഈ നവീകരണവും വളരെ അടുത്ത് നിലനിൽക്കുന്നുവെന്നത് വായനയിൽ വ്യക്തമാകും. മീന ജീവിതത്തിലെന്നപോലെ കവിതകളിലും , രണ്ടുതരം ലോകത്തിലൂടെ സഞ്ചരിച്ചു. ചരിത്രത്തിലേക്ക് തന്നെത്തന്നെ തുന്നിച്ചേർത്തു. ജീവിതത്തിൻ്റെ സാധാരണ സാന്ദ്രതയും കവിതകളിലെ സങ്കീർണ്ണ ഭാവനകളും വെളിപ്പെടുത്തുന്നതിന് ഒന്നിൽ മറ്റൊന്ന് കൂടിച്ചേരണം എന്നു വിശ്വസിച്ചു. പ്രവാസത്താൽ തനിക്ക് ജീവിച്ച ജീവിതം നഷ്ടപ്പെടുന്നു എന്നു വിലപിച്ചു. ഒരിക്കൽ എഴുതാൻ ഇരുന്ന മേശ, നോക്കിയിരുന്ന ജനൽ, ആസ്വദിച്ച ചായ, വീഞ്ഞു കുടിക്കാൻ ഉപയോഗിച്ച ഗ്ലാസ്, ഇതെല്ലാം ഒരു പുതുമയിൽ ഒരു പിടിയുമില്ലാതെ വലിച്ചെറിയപ്പെടുന്നു.ഭൂതകാലത്തെ വെട്ടിച്ചുരുക്കി വളരെ കൃത്യമായി രൂപപ്പെട്ട ഒരു ഭാവിയുടെ വരമ്പ് അവർ കാണുന്നു. അതിനാൽ ഓർമ്മ പ്രതീതിയായി മാറുന്നു. മറ്റ് ജീവിതങ്ങൾ, ജീവിച്ചിരുന്ന മറ്റ് സ്ഥലങ്ങൾ, സമൂലമായി അസ്ഥിരമായ വർത്തമാനത്തിലേക്കുള്ള മിന്നുന്ന പശ്ചാത്തലം മാത്രമായിത്തീരുന്നു. ഭാഷയിൽ മാത്രമാണ് ജീവിതം അർത്ഥമുള്ളതാക്കാൻ കഴിയൂ എന്നായിരുന്നു മീന അലക്സാണ്ടർ കരുതിയത്.ഭൂതകാലത്തെ സ്പർശിക്കാൻ കുറഞ്ഞത് രണ്ട് മാർഗ്ഗങ്ങളെയെങ്കിലും കവികൾ അഭിമുഖീകരിക്കുന്നുണ്ട്. ഒന്ന് നമ്മെ സാധാരണ ജീവിതത്തിൻ്റെ സാന്ദ്രതകളോട് പട്ടുകൊണ്ടുള്ള ബന്ധനങ്ങളാൽ ബന്ധിക്കുന്നു. മറ്റേത് നമ്മുടെ സ്വത്വത്തെ വായുവിലും സ്ഥലത്തും ചിതറിക്കുന്നു. തുടർച്ചയായ പുനഃക്രമീകരണത്തിന് കഴിവുള്ള കഷണങ്ങളായി അവ മാറുന്നു. മാതൃഭാഷയും സംസ്‌കാരവും നഷ്‌ടപ്പെട്ടതിൻ്റെയും അന്യഭാഷയുടെ അക്രമാസക്തമായ അടിച്ചേൽപ്പിൻ്റെയും കൊളോണിയൽ അനുഭവം സൃഷ്ടിച്ച അന്യവൽക്കരണം മീന അലക്സാണ്ടറുടെ കവിതകളിലുണ്ട്.
Bibliography
1 Meena Alexander, Atmospheric Embroidery, Hachette Book publishing, Gurgaon India, 2015.
2 Meena Alexander, Fault Lines : A Memoir, Feminist Press, New York, 1993.
3 Meena Alexander, Raw Silk, TriQuarterly Books, Northwestern university press , U.S , 2004.
മീന അലക്സാണ്ടറുടെ ജീവിതം ഒരു പാഠപുസ്തകം ആണല്ലോ.. നല്ല അറിവും തിരിച്ചറിവും നൽകുന്ന ലേഖനം
അവർക്ക് നല്ല സമരം സ്മരണാഞ്ജലി ഒരുക്കിയതിൽ ഒരുപാട് സന്തോഷം
മീന അലക്സാണ്ടറെ ഇത്ര വിശദമായി പരിചയപ്പെടുത്തിയതിൽ നന്ദി. ഇവരുടെ ഒരു പുസ്തകം പോലും ആരും പരിചയ പ്പെടുത്തിയത് വായിച്ചിട്ടില്ല. ലേഖകൻ അതിനു ശ്രമിക്കുമെന്നു പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു